Kronika koła hafciarskiego TMK w Radziejowie

Wiele się w tym okresie w nim działo i dzieje. Aktualnie trwają intensywne prace nad sporządzeniem i prowadzeniem kroniki jego działania. Kronika zawierać będzie obok bieżącej działalności także odniesienie do stuletniej tradycji haftu kujawskiego Radziejowa jak i osób z tym związanych. Niedługo będzie dostępna w Izbie Regionalnej.

Przy okazji warto, ba trzeba przypomnieć trochę faktów.

Halina Paczkowska Prezes Towarzystwa Miłośników Kujaw w Radziejowie.

„Tyle jesteśmy warci, ile po nas pozostanie „ – to słowa nestora TMK pana Józefa Ryszarda Pernaka, które realizuje pani Halina Paczkowska prezes TKM.

Aby podtrzymać tradycje, z których słynął przed stu laty Radziejów zainicjowała powstanie koła hafciarskiego przy Izbie Regionalnej. W ramach prowadzonej akcji „Ocalić od zapomnienia” na jej zaproszenie zorganizowano kilka spotkań z przedstawicielkami artystów regionalnych z innych terenów, to jest: Krystyny Zagrabskiej, Małgorzaty Soboty i Ireny Renda. Także z jej inicjatywy zorganizowano konkursy „ Tradycja w moim domu”, które służą przebudzeniu w młodych ludziach potrzeby szukania swoich korzeni rodzinnych, odnawiania tradycji. Organizuje spotkania z tradycją zapraszając na nie kilkakrotnie panią Dorotę Kalinowską etnografa z Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej z Włocławka.

W 2012 roku była inicjatorem obchodów 50- lecia powstania Towarzystwa Miłośników Kujaw z Radziejowa, na których uczestniczyli nestorzy naszego TMK jak i wielu gości z miejscowych i wojewódzkich władz.

Dzięki jej staraniom, dbałości, kontaktom Izba Regionalna jest coraz częściej odwiedzana przez dzieci z przedszkoli, młodzież ze szkół oraz osoby dorosłe. Prowadzone są prelekcje z zakresu życia codziennego naszych przodków. Jej motto to – „ Nasza podstawowa działalność to właśnie edukacja w Izbie Regionalnej, w naszym małym muzeum”. Corocznie wraz z członkiniami koła hafciarskiego oddają hołd na miejscowym cmentarzu zapalając znicze i składając wiązanki kwiatów na grobach wielu osób związanych w przeszłości z historią i działalnością tego regionu. Warto przypomnieć, że zapalają znicze na grobach naszych nestorek haftu kujawskiego : Joanny Chmielewskiej, Stanisławy Ignasiak, Zofii Lewandowskiej, Kazimiery Polankiewicz, Leokadii Machtyl, Krystyny Wojciechowskiej, Stanisławy Karpińskiej a także na byłych członkach TMK : Leokadii Zarzyckiej, Marii Surdyk, Wiesławy Idrjan, Józefa Górczyńskiego, Józefa Ryszarda Pernaka, Lecha Ciesielskiego oraz Antoniego Iglewskiego „Ponara”.

Pani Halina była także inicjatorką zorganizowania rajdu rowerowego w hołdzie Franciszkowi Becińskiemu. To na cmentarzu w Byczynie na grobach składane są kwiaty i zapalane znicze: Franciszkowi Becińskiemu ( 1897-1979), pułkownikowi Bartłomiejowi Nowakowi ( 1823-1890) – chłopskiego przywódcy powstania styczniowego oraz Janowi Kalafusowi byłemu prezesowi TMK.

Dzięki niej TMK jest dziś stowarzyszeniem regionalnym uczestniczącym aktywnie w życiu kulturalnym i upowszechnianiu kultury naszego regionu, dba o zachowanie dóbr kultury i tradycji kujawskiej.

Jadwiga Reska koronczarka i hafciarka z Radziejowa

Jej motto:
„Należy tak kontynuować nasze tradycje regionalne i tak działać, aby ocalić od zapomnienia te rzeczy, które wykonywały nasze prababcie, babcie i mamy”.

Swoje umiejętności doskonaliła na kursie hafciarskim prowadzonym przez Marię Patyk – hafciarkę i animatorkę kultury ludowej w Sławsku Wielkim k/ Kruszwicy. Na dalsza jej pracę twórczą wielki wpływ miała także nestorka haftu kujawskiego Zofia Lewandowska z Radziejowa. To od niej nauczyła się jak wykonywać ząbki, wstawki do poduszek, czepce. Od 1986 roku zaczęła się zajmować profesjonalnie, biorąc udział w organizowanym konkursie –„Sztuka Ludowa Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej” we Włocławku, gdzie otrzymała wyróżnienie. Za swoje prace była wielokrotnie nagradzana w różnych konkursach sztuki ludowej i nieprofesjonalnej organizowanych, co dwa lata przez Muzeum im. Jana Kasprowicza . W latach 2003,2005 i 2007 zajęła pierwsze miejsce w dziedzinie koronkarstwa. W tym samym konkursie zajęła drugie miejsce w latach: 2009, 2011, 2015, a w 2013 otrzymała wyróżnienie.

Od 2002 roku ( każdego roku) za swoją pracę otrzymała nagrodę pieniężną przyznaną przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Żninie podczas tradycyjnych Zjazdów Twórców Ludowych.

W 2009 roku burmistrz miasta Radziejowa na uroczystej sesji wręczył dyplom uznania za dotychczasową pracę i zaangażowanie w dziedzinie twórczości ludowej.

Pani Jadwiga Reska na terenie szkół podstawowych: Radziejów, Płowce, Skibin, Dobre, Witowo wygłaszała pogadanki i prezentowała swoje prace prowadząc edukacje młodzieży.

W 2006 roku miała swoje wystawy z okazji wojewódzkich dożynek w Radziejowie oraz w Telewizji Regionalnej w Bydgoszczy, a także w Kujawsko-Pomorskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie gdzie dwukrotnie tj. w 2006 i 2008 roku wystawiała swoje prace.

Od 2012 roku prowadzi zajęcia w kole hafciarskim służąc radą i doświadczeniem ich członkiniom. Jest aktywnym członkiem TMK , gdzie pełni funkcję członka komisji rewizyjnej. Swoimi wyrobami, jako eksponaty wzbogaciła nieodpłatnie Izbę Regionalną: poszewki ze wstawkami, serwety, ząbki do półek, szlarkę, stojak pod miednicę, ręcznik płócienny z frędzlami. Aktywnie współpracuje ze stowarzyszeniami: KDUTW Oddz. Radziejów, Związkiem Emerytów i Rencistów w Radziejowie.
Jej działalność prowadzi do zachowania naszych tradycji, zwyczajów ze szczególnym uwzględnieniem haftu jak i koronek kujawskich.

Koło hafciarskie przy Izbie Regionalnej w Radziejowie

W swoim działaniu kierujemy się śladami pozostawionymi przez naszych przodków w zakresie haftu kujawskiego. Ostatnimi hafciarkami w Radziejowie były: Leokadia Machtyl i Krystyna Wojciechowska. Dlatego postanowiono wznowić tradycję haftu kujawskiego, aby nie zaginął z chwila ich śmierci, czyli „ ocalić od zapomnienia” – tradycje, z jakich słynął od ponad stu lat Radziejów będąc kolebką tej działalności. Inicjatorką powstania koła hafciarskiego była także Jadwiga Reska.

W dniach 14 i 21 maja 2011 gościliśmy w Izbie Regionalnej panią Krystynę Zagrabską znaną hafciarkę z Włocławka, która zebranym pokazała sposoby haftu kujawskiego jak i zaprezentowała wykonane przez siebie prace.
Dalszą kontynuację haftu kujawskiego prowadziła nieodpłatnie Jadwiga Reska. Kurs rozpoczęto od poznania poszczególnych ściegów. Uczestniczkami kursu były : Henryka Adamczewska, Emilia Jałoszyńska, Irena Wożniak, Mirosława Łodygowska, Halina Sołtysińska, Ewa Smykowska, Wiesława Nowak, Stefania Dziubich, Genowefa Gąsiorowska, Anna Bazelewska, Aniela Leszczyńska. Wzory haftu kujawskiego panie kserowały z teczek zgromadzonych w Izbie Regionalnej. – „ Haft kujawski wzory i instrukcje”. Kursy odbywały się w każdy poniedziałek w godz. 14,oo-15,oo.

Pierwszymi pracami hafciarskimi, jakie wykonały panie były fartuszki do asysty parafialnej. W dniu 21 marca 2012 roku w holu biblioteki zrobiono wystawę 14 wykonanych fartuszków oraz innych prac. Po jej zakończeniu fartuszki przekazano do klasztoru OO. Franciszkanów w Radziejowie. Na prowadzonych zajęciach Jadwiga Reska pokazywała jak rysować wzory, w jaki sposób wykonywać haftowanie, aby być w zgodzie ze sztuka kujawską. Wzory konsultowano z etnografem panią Dorotą Kalinowska z Muzeum z Włocławka.

Dla potrzeb tutejszej Izby Regionalnej wykonano strój kujawski damski i dla lalki. Gdy prowadzone są lekcje muzealne osoby je prowadzące ubrane są w te stroje, w celu ich demonstracji. Ubraniem, strojem dla lalki interesują się przede wszystkim dzieci, podczas wykładów o tradycjach kujawskich.

Z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocnych wykonywane były różne prace: palmy, pisanki itp. A także odbywały się ich wystawy.

W dniu 14 września 2013 roku w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa miała miejsce kolejna wystawa w Izbie Regionalnej prac koła hafciarskiego.

W dniu 24 listopada 2013 roku z inicjatywy TMK zaproszono panią Małgorzatę Sobotę twórczynię ludową z Inowrocławia i członkinię Zarządu Związku Twórców Ludowych Oddz. Bydgosko-Toruński. Przybliżyła nam tajniki haftu kujawskiego i udzieliła fachowych porad.

27 stycznia 2014 roku koło hafciarskie gościło w Izbie Regionalnej panią Irenę Randa z Włocławka, która pokazała nam swoje wyroby jak i przedstawiła sposoby wykonania patchworków.

23 września 2014 roku z okazji dwusetnej rocznicy urodzin wybitnego folklorysty i etnografa Oskara Kolberga w Specjalnym Ośrodku Wychowawczym w Radziejowie zorganizowano wystawę prac koła hafciarskiego.
26 stycznia 2015 roku w stu czterdziestą rocznice urodzin nestorki naszego radziejowskiego haftu Joanny Chmielewskiej zorganizowano wystawę naszych prac hafciarskich.

Koło hafciarskie na kolejnych Dniach Radziejowa od 2013 roku corocznie wystawia stoisko z wyrobami swoich członkiń.
W dniu 5 listopada 2015 roku w restauracji „Arkadia” w Radziejowie członkinie koła hafciarskiego, wystawiły swoje wyroby z okazji pięcioletniej rocznicy KDUTW Oddz. Radziejów.

Inne osoby zajmujące się rękodziełem dla własnych potrzeb.

Wanda Syrocka. Haftem zajmowała się przez wiele lat. Urodziła się 27 lipca 1929 roku. Miała pięciu synów. Od 1975 roku przez pięć lat pracowała w Cepelii,, co miesiąc dostarczając swoje wyroby w hafcie kujawskim i angielskim .Pracowała także w Spółdzielni Pracy i Rękodzieła we Włocławku. Haftu kujawskiego nauczyła się od pani Majchrzak – kujawskiej hafciarki z Włocławka. Sama też nauczyła synową, która haftowała na bluzkach i fartuchach, która sama szyła. Wnuczka jej także haftuje.

Grażyna Kopczyńska z Pruchnowa robi koronki, czego nauczyła się od mamy, a także od Jadwigi Reska. Zajmuje się tym zagadnieniem od 18 lat. Pani Grażyna robi szydełkowe wyroby, serwety, liście, obrusy na użytek własny i dla znajomych.

Lilia Filutowska od 30 lat zajmuje się koronkami wykonuje obrusy, serwety przeznaczone dla użytku wewnętrznego tj. własnego i rodziny a także przyjaciół i znajomych.

Renata Wrzesińska zajmuje się od wielu lat koronkami. Wykonuje różne serwetki, obrusy, bieżniki. Także hafty kujawskie i inne wzory z przeznaczeniem do użytku wewnętrznego własnego i rodziny, a także przyjaciół i znajomych. Ukończyła kurs haftu, koronki organizowany w 1976 roku przez twórczynie ludowe w Radziejowie uzyskując świadectwo jego ukończenia.

Obok ww. są także inne panie w Radziejowie, które jako hobby zajmują się koronką i haftem przeznaczonym dla siebie i rodziny jak i dla kościoła.